De loden bekleding van nokken en hoekkepers en de zinken bekleding van de zijwangen van dakkapellen worden vaak met nagels bevestigd. Om inwatering te voorkomen werden en worden ook nu nog flapjes lood over de nagels aan de bovenkant vast gesoldeerd.
Zo’n flapje wordt een trotseerloodje, ook wel trasseer- of dakloodje genoemd.
Naast de eigenlijke functie van het trotseerloodje gaf het aan de meesters van de loodgieters, leidekkers en pompmakers Gilde de mogelijkheid het loodje als een eigen “stempel” te gebruiken. Een visitekaartje als het ware.
De vorm en voorstelling kan enigszins per provincie, streek of stad verschillen. Een bijzonder voorbeeld zijn de weinig bekende trotseerloodjes uit Amsterdam met een cartouche en in de stad Delft de trotseerloodjes met vrijwel altijd de afbeelding van gereedschap.
De afmetingen zijn vrijwel altijd rond de 5,5 bij 7,5 cm.
Voor het maken van trotseerloodjes wordt er van een bronzen giettang of mal gebruik gemaakt. De giettang is te vergelijken met een wafelijzer.
*bron foto’s: BD Poppen
De vorm van de trotseerloodjes werd, sinds de 16e eeuw, afgeleid van wapenschilden en werd uitsluitend gebruikt door Gildemeesters die er tevens hun initialen en/of hun naam er op aanbrachten.
In een later stadium werden er ook jaartallen, stadswapens, gebouwen, gereedschap, bedrijfsnaam, initialen en teksten op het loodje vermeld.
JAARTALLEN
STADSWAPENS
MONUMENTEN E.D.
GEREEDSCHAP
TEKSTEN
BEDRIJFSNAMEN
INITIALEN
Niet altijd worden de “loodjes” als trotseerloodje / dakloodje gebruikt voor het afdekken van de nagels op de daken, soms zijn ze gemaakt van ander materiaal (bijv. koper of zink), soms worden ze speciaal gegoten ter gelegenheid van een activiteit of bijvoorbeeld voor gebruik als presse-papier.
ACTIVITEITEN
ZINKEN “LOODJES”
KOPEREN “LOODJES”
PRESSE-PAPIER
Heb je leuke informatie voor mijn website? Laat het mij weten!
Restauratie Koppelpoort in Amersfoort
Geregistreerde trotseerloodjes in Amersfoort
Materialen, gereedschap en trotseerloodjes
“Schone lei” Van Houtenkerk met leuke vondst
Het is GOUD wat er blinkt
In een telefoongesprek met het Leidekkersbedrijf Engelberts in Sleeuwijk werd ik uitgenodigd om naar het bedrijf te komen.
“Kom a.s. zaterdag maar op de koffie, dan is mijn vader ook op het bedrijf en dan hebben we wel wat voor u”. Zo gevraagd, Zo gedaan.
Tijdens mijn bezoek kreeg ik spontaan een aantal trotseerloodjes, door hunzelf gegoten en gebruikt op verschillende door hun uitgevoerde werken.
Onder andere een wel heel bijzondere, een wat groter exemplaar wat op de Kapel Bijdorp gebruikt was; er waren er door het bedrijf slechts 25 van gegoten.
Bij het bekijken van de verzameling van de heren Engelberts, viel mijn oog op een VERGULD TROTSEERLOODJE van hun eigen bedrijf.
St. Joris met de draak
Jaren later toen ik op bezoek was bij mijn zwager Wim vertelde hij dat hij de wijzers van de kerktorenklok aan het vergulden was. Ik vroeg hem of hij voor mij eventueel een trotseerloodje kon vergulden. Geen probleem; ik dacht meteen aan het Amersfoortse loodje met de afbeelding van St. Joris met de draak.
Nadien heeft mijn zwager nog een trotseerloodje met de letters WD en de afbeelding van een leihamer voor mij verguld. Het loodje was van Wim Deknatel, eveneens een verzamelaar. Ik heb hem het vergulde loodje gegeven als waardering voor de trotseerloodjes die ik van hem heb gekregen.
Een “Dakhaas” als delicatesse?
Tijdens een wandeling in Noord Italië, aan de westzijde van het Gardameer, kwamen wij langs een boerderijtje, eigenlijk meer een armoedig huisje met wat houten hokken bedoeld als stal voor het vee.
De boer, die in zijn moestuin aan het werk was, gebaarde ons dat wij naar zijn vee mochten komen kijken; hij was er kennelijk nogal trots op. Een varken en een geit en er was een kooi waarin een kat zat opgesloten.
De boer merkte dat ik niet begreep waarom die kat in een kooi zat en zei: “MANGIARE NATALE”. Duidelijk dus, deze dakhaas zou met de Kerst opgegeten worden.
Katten werden blijkbaar niet alleen tijdens de oorlog in de hongerwinter gegeten; nee blijkbaar ook nu nog bij gelegenheid als delicatesse.
NIETS VOOR MIJ, zelf prefereer ik de Dakhaas Blond van bierbrouwerij Durs te Arnhem.
PROOST !
Zouden er trotseerloodjes zijn met de afbeelding van een dakhaas?
Op het dak van de Martinikerk in Groningen werden in de periode 1962 – 1972 tijdens restauratiewerkzaamheden loodjes aangebracht met de afbeelding van een (dak)haas.
Het ontwerp is van Rinus Meijer uit Groningen.
Trotseerloodjes met het wapen van Utrecht
In mijn verzameling trotseerloodjes zijn er 3 loodjes met het wapen van Utrecht. In het originele wapen loopt een schuine lijn van links boven naar rechts onder; de lijn deelt het wapen in 2 gelijke delen.
Bij de trotseerloodjes van Nierkens en Andriessen loopt de lijn zoals het hoort. Op het trotseerloodje van Willem Wilson lijkt er iets verkeerd te zijn gegaan; de schuine lijn loopt hier van rechts boven naar links onder ……. Is er wellicht iets verkeerd gegaan bij het maken van de gietmal?
Bijzondere tekens op trotseerloodjes
In het embleem op het trotseerloodje van Nierkens Utrecht staan 3 letter- combinaties, t.w.:
Zn voor Zink
Pb voor Lood en
Cu voor Koper
Op het trotseerloodje van Millenaar Peijnenburg staan 4 elementsymbolen, t.w.:
Alkmaar Ontzet 450 jaar
Van Alkmaar de Victorie!
In 2023 is het precies 450 jaar geleden dat Alkmaar zich heeft bevrijd van de Spanjaarden en daarom vieren de Alkmaarders van 8 oktober 2022 t/m 8 oktober 2023 “450 jaar Alkmaar Ontzet”
In dit jubileumjaar, dat door de bewoners van de gemeente Alkmaar uitgebreid gevierd wordt, is er naast de vele gezellige evenementen en activiteiten ook aandacht voor herdenkingen. Lees hierover …
Trotseerloodje ter ere van 450 jaar Alkmaar Ontzet
Om een blijvende herinnering te behouden aan de festiviteiten zijn er 25 februari 2023 op het Waagplein tussen 13.00 en 16.30 uur trotseerloodjes gegoten.
Gedurende dit jaar zullen er exact 1573 loodjes worden gegoten. Elk exemplaar krijgt een uniek ingeslagen nummer; belangstellenden kunnen hun eigen nummer kiezen.
Na verloop van tijd krijgen de glanzende trotseerloodjes een mooie gepatineerde kleur. Een mooi aandenken en voor verzamelaars een waar collectors item.
Initiatiefnemer voor deze herinnering-plaquettes (ca. 300 gram) is de Rotaryclub Alkmaar.
De opbrengst, na verwachting € 10.000,-, komt ten goede aan Alkmaarse Vrijwilligersorganisaties.
Inwoners van Alkmaar, verzamelaars en iedereen die deze actie een warm hart toedraagt kunnen een exclusief trotseerloodje met eigen nummer bestellen.
Maar natuurlijk geldt ook hier: wie het eerst komt, wie het eerst maalt. Van elk nummer is maar één exemplaar en er worden maximaal 1573 verkocht voor € 8,10 p/st..
Lees meer hierover op de website …
Gepensioneerd en achter de geraniums? Nee niets voor Piet!
Naast het verzamelen van trotseerloodjes gaat Piet ook geregeld terug in de tijd; als Barend van Gelder in het jaar 1907.
Dertien jaar lang heb ik als Stadsgids bij het Gilde Amersfoort al wandelend bijzondere plekjes in onze mooie stad aan vele bezoekers laten zien. Zo’n wandeling duurde normaal gesproken anderhalf tot twee uur; bij veel belangstelling soms zelfs langer.
Maar ja, de wil om ermee door te gaan was er wel, maar mijn benen protesteerden steeds meer. Er bleef niets anders over dan ermee te stoppen.
Achter de geraniums ? Dat zeker niet !
De Stichting Levende Historie had al geruime tijd mijn aandacht en een klein berichtje in de krant “Vrijwilligers gezocht om de historie levendig te houden” gaf de doorslag.
In de Middeleeuwse Mannenzaal van het Sint Pieters en Bloklandsgasthuis aan de Westsingel 47 spelen mannen (maar ook vrouwen) het leven in 1907 na; een kijkje terug in de tijd waarbij de gastelingen vertellen over hun werk, het wonen en de sociale omstandigheden destijds.
Eén van die mannen, Barend van Gelder, wordt door mij gespeeld ……. Oh nee, dan bén ik Barend van Gelder !
Kom maar eens kijken, de mannenzaal is ieder jaar open van half juni t/m eind augustus.
Piet Pieterse